آیتالله سید طیب موسوی جزایری (1344-1437 ق / 1304-1394 ش)، معروف به سید طیب جزایری، از علمای برجسته شیعه، فقیه، متکلم، محدث و مفسر قرآن بود. او از شاگردان ممتاز آیتالله خویی و نواده علامه سید نعمتالله جزایری، با تألیف حدود 100 اثر ارزشمند، از جمله البراهین الاثنا عشر علی وجود الإمام الثانی عشر، نقش کلیدی در ترویج معارف اهل بیت (ع) ایفا کرد. سایت سادات جزایری مرجعی جامع برای شناخت زندگی، آثار و شجرهنامه این عالم بزرگ ارائه میدهد. این مقاله به بررسی زندگینامه، تحصیلات، آثار و تأثیرات ماندگار آیتالله سید طیب موسوی جزایری میپردازد.
آیتالله سید طیب در 1344 قمری (1304 شمسی) در شهر لکهنو هندوستان متولد شد. پدرش، مفتی سید محمدعلی، و پدربزرگش، مفتی محمدعباس، از علمای برجسته شیعه هند بودند. او با شش واسطه به علامه سید نعمتالله جزایری و با 19 واسطه به امام موسی کاظم (ع) میرسد، نسبتی کمنظیر در میان سادات موسوی معاصر. برای اطلاعات بیشتر درباره شجرهنامه خاندان، به بخش شجرهنامه مراجعه کنید.
وی در 15 ربیعالاول 1437 قمری (1394 شمسی) درگذشت و پس از اقامه نماز توسط آیتالله سید محمدعلی موسوی جزایری، نماینده ولی فقیه در خوزستان، در حرم حضرت معصومه (س) در قم به خاک سپرده شد.
سید طیب از کودکی نزد پدرش قرآن، موعظه و روضهخوانی اهل بیت (ع) را آموخت. پس از یتیمی در 12 سالگی، تحصیلات حوزوی را تا پایان سطح نزد عموی خود ادامه داد و همزمان به یادگیری زبان انگلیسی و ریاضیات پرداخت. در 17 سالگی به عراق مهاجرت کرد و در حوزههای علمیه کربلا و نجف اشرف تا درجه اجتهاد پیش رفت. او پیش از 30 سالگی با تألیف رسالهای اجتهادی، اجازه اجتهاد از اساتید خود دریافت کرد.
اساتید برجسته او شامل:
آیتالله سید ابوالقاسم خویی
آیتالله سید محسن حکیم
آیتالله سید محمود شاهرودی
سید محمدجعفر مروج جزایری
سید ابوالقاسم رشتی
میرزا مهدی شیرازی
سید محمدجواد تبریزی
پس از کسب اجتهاد، سید طیب به پاکستان سفر کرد و در کراچی، مدرسه الواعظین را تأسیس نمود. سپس در لاهور به مدت پنج سال امامت جمعه و تدریس علوم دینی را بر عهده گرفت، که تأثیر بسزایی در ترویج معارف شیعه در این منطقه داشت.
با تشدید جنگ هند و پاکستان، به نجف بازگشت و به تدریس دروس خارج فقه و اصول، تفسیر قرآن و تربیت شاگردان برجسته مشغول شد. تألیفات او در این دوره، بهویژه در دفاع از مکتب اهل بیت (ع)، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
با فشارهای رژیم بعث عراق، به قم مهاجرت کرد. در ایران، فعالیتهای علمی و تبلیغی او گسترش یافت. او کرسیهای تدریس در حوزه علمیه قم برگزار کرد، به کشورهای عربی، اروپایی و آمریکای شمالی سفرهای تبلیغی انجام داد و مؤسسات علمی و خیریه تأسیس نمود. همچنین سالها امامت جماعت مسجد مقدس جمکران را بر عهده داشت، که از افتخارات برجسته اوست.
آیتالله سید طیب حدود 100 اثر در زمینههای فقه، اصول، تفسیر، کلام و دفاع از مکتب اهل بیت (ع) به زبانهای عربی، فارسی، اردو و انگلیسی از خود به جای گذاشت. برخی از مهمترین آثار او عبارتاند از:
البراهین الاثنا عشر علی وجود الإمام الثانی عشر: مشهورترین اثر ایشان، منتشرشده به چهار زبان (عربی، فارسی، اردو و انگلیسی).
اللمعة الساطعة فی تحقیق صلاة الجمعة الجامعة: رساله اجتهادی چاپشده در نجف (1374 ق).
ابوتراب، از منظر عایشه و اصحاب: اثری در دفاع از مقام امیرالمؤمنین (ع).
تهذیب و تحقیق تفسیر القمی: تصحیح تفسیر علی بن ابراهیم قمی.
تحقیق و تصحیح کشف الأسرار فی شرح الاستبصار: اثر سید نعمتالله جزایری.
تحقیق و تصحیح ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار (ع): اثر سید نعمتالله جزایری.
تحقیق و تصحیح زهر الربیع: جلد دوم اثر سید نعمتالله جزایری.
تحقیق أرجح المطالب فی مناقب علی بن أبیطالب (ع): اثر عالم اهل سنت، عبیدالله امر تسری.
آیتالله سید طیب به زهد، تقوا و تلاش بیوقفه در ترویج دین شهرت داشت. با وجود سختیهای یتیمی و مهاجرتهای متعدد، با پشتکار و ارادهای قوی به درجات بالای علمی و معنوی دست یافت. او در تدریس و تبلیغ، با دقت و عمق علمی، شاگردان و مخاطبان را تحت تأثیر قرار میداد. همچنین، تأسیس مؤسسات خیریه و سفرهای تبلیغی به نقاط مختلف جهان، نشاندهنده تعهد او به خدمت به جامعه اسلامی بود.